Montserrat Figueras

Jak już nadmieniałem, nie jest to blog okolicznościowy, albo doraźnie odnoszący się do nurtujących aktualności skrzeczących ze środków masowych, niemniej chciałbym odnotować pewną niepowetowaną a bolesną stratę, jakiej doznała kultura ogólnoświatowa.

Otóż dowiedziałem się z opóźnieniem, iż w listopadzie na galopującego raka zmarła Montserrat Figueras.
Nazwisko (i imię, swoją drogą, to tak, jakby w Polsce nazywać się Jasnagóra) znane każdemu miłośnikowi muzyki dawnej. Była bowiem śpiewaczką specjalizująca się w wykonawstwie tego nurtu. Dlatego nie należy mylić jej z inną Montserrat - Caballe, która występuje w zgoła innej kategorii wagowej.

Była obdarzona przepięknym sopranem, jednym z najbardziej anielskich głosów, jakie można usłyszeć. Poza niezwykłą barwą, także o wielkiej mocy, to chyba o takich mawia się „głos jak dzwon”. Dekadę temu miałem okazję jedyny raz posłuchać Montserrat Figueras z na żywo w Warszawie.
Wraz ze swym mężem, Jordim Savallem, tak samo wychowankiem matecznika ruchu muzyki dawnej - Schola Cantorum Basiliensis - współtworzyła  zespoły będące sewrskim wzorcem dla historycznego wykonawstwa - Hesperion XXI (dawniej - XX), La Capella Reial de Catalunya i Le Concert des Nations. Muzyką zajęła się także i ich dziatwa - Arianna (śpiew, harfa) i Ferran Savall (śpiew, gitara). Razem - we własnej wytwórni Alia Vox - rodzina wydała płytę dokumentującą swe muzyczne możliwości: „Du temps & de l'instant” (oczywiście, nie odmówię sobie odnotowania obecności swoistego polonicum - improwizacji „Jarosław” - uwaga! nazwanej tak od festiwalu w tym zacnym mieście).

Gdy pomyślę „Montserrat Figueras”, w głowie na ogół włącza mi się fraza otwierająca romancę „Una sañosa porfía”. Utwór naczelnego songwritera dworu Ferdynadna i Izabelli opowiada ustami Maura o przewagach wojennych tej pary i wynikających z nich niedolach hiszpańskich muzułmanów. Nagranie sprzed 20 lat znaleźć można na albumie Juan Del Enzina. Romances & Villancicos. Oraz, jak podejrzewam, na wielu innych, gdyż Hesperion nagrał chyba po kilkakroć wszystko z repertuaru iberyjskiej muzyki dawnej. A może i nieiberyjskiej też.

Gdyby jednak chcieć poszukać innego sztandarowego utworu, który zaprezentuje głos i styl Montserrat Figueras, może być nim legenda „El comte Arnau” nagrana na płycie Cançons de la Catalunya millenaria. Katalońską historia zakazanego romansu hrabiego Arnau i ksieni klasztoru Sant Joan opowiedziana jest w formie dialogu pomiędzy żoną-hrabiną a pojawiającym się nocą pokutującym duchem hrabiego (głos męski - Francesc Garrigosa). Nastrój podkreślają powracające zakończenia frazy, rymujące się z „comte l'Arnau”.
Przyjemnością samą w sobie jest tu już wsłuchanie się w melodię języka katalońskiego, o przejmującej melodii właściwej nie wspomniając.
Wielka rzecz. Wielki głos.

Więc i szkoda wielka. Chociaż głos zostaje w nagraniach...


100. Hesperion XX (Jordi Savall) - Cançons de la Catalunya millenaria