Gaz na ulicach. Część 2: Ieper

Nie ma bolimerytu, ale jest iperyt.

Oto druga (i na szczęście ostatnia) część mikrodylogii "Gaz na ulicach".
Która to dylogia jest zresztą kolejnym przejawem zjawiska nakreślonego we wpisie "Słoń kamienny a sprawa polska", a polegającego na istnieniu w naszym kraju skromniejszych odpowiedników znanych a unikatowych zjawisk ze świata.

I tak, jak świat ma Ieper słynne z masowego użycia przez cesarskie Niemcy gazów bojowych w I wojnie (oraz z długotrwałych walk pozycyjnych - czyli na Zachodzie bez zmian), tak Lechistan ma Bolimów, gdzie z tymi gazami - z różnym skutkiem eksperymentowano.
W obu też przypadkach nieobca jest okolicy rozległa konstelacja cmentarzy wojennych.

W północno-zachodnim rejonie Flandrii tkwi sobie miasteczko Ieper (czyt. iper), bardziej znane pod francuską nazwą Ypres (czyt. ipr), co jest pamiątką po wieloletniej dominacji francuzczyzny w historii Belgii. A wszak ta pierwsza forma, choć mniej utrwalona w świadomości ludów świata, jest bardziej zasadna, jako że miasto leży w obszarze niderlandzkojęzycznym. Polskiej wersji - o dziwo - brak, dawniej, na równi z francuską, posługiwano się zapożyczeniem niemieckim: Ypern.

O dziwo, albo nie o dziwo, gdyż jakkolwiek w średniowieczu była to jedna z większych metropolii najludniejszej krainy ówczesnej Europy, to niestety zaliczyła trochę zbyt wiele przemarszów wrogich armii, oblężeń i zdobyć, żeby utrzymać swój status, i po XIV wieku zeszła na psy prowincjonalnego miasteczka.
Do świadomości dawnych Polaków Ieper nie przedostało się więc wraz z polską wersją nazwy, inaczej niż to było w przypadku podobnie zamożnych w średniowieczu Brugii i Gandawy.

Dowodem dawnej świetności miasta są gigantyczne iperskie sukiennice, podobno największa gotycka świecka budowla świata. Dość powiedzieć, że do wnętrza (ściślej: na dziedziniec) w średniowieczu można było wpłynąć z towarami wraz z przecinającą miasto rzeką, obecnie wpuszczoną w kanał.

Należy jednak pamiętać, że dzisiejsza postać sukiennic jest rekonstrukcją - w ciągu działań wojennych miasto zostało starte z powierzchni ziemi. Odbudowano je za niemieckie reparacje po Wielkiej Wojnie, przeważnie w historycznych formach. To także znamy z naszego - jak to się mówi w przenośni, ale w niektórych przypadkach może i dosłownie - podwórka (warszawskiego).

W zrekonstruowanych sukiennicach mieści się muzeum In Flanders Fields, wyraz alianckiej traumy popierwszowojennej oraz miejsce nieustającego korowodu szkolnych wycieczek z Albionu. Czyli coś, jak pielgrzymki młodzieży z Izraela do miejsc Holokaustu w Polsce - to następna analogia polsko-światowa i (obiecuję) ostatnia na dziś.

Kolejnym miejscem związanym z pamięcią o I Wojnie Światowej jest Brama Meneńska (The Menin Gate, De Menenpoort), wzniesione w latach 20. przez Brytyjczyków symboliczne mauzoleum żołnierzy Wspólnoty Brytyjskiej, którzy polegli w okolicznych bojach, ale którzy nie mają swych grobów (to znaczy: nie odnaleziono ich ciał). Nazwisk wyrytych w kamieniach mauzoleum jest sporo. Do dziś bowiem trwają prowadzone przez wolontariuszy z Wysp wykopki in flanders fields...
Codziennie wieczorem przy Bramie Meneńskiej grany jest na cześć poległych sygnał-capstrzyk.

Z Ieper związane jest warte odnotowania Polonicum, a raczej Polakorum: otóż w końcówce II Wojny Światowej miasto zostało zdobyte i wskutek tego wyzwolone przez polską 1 Dywizję Pancerną generała Maczka. Podobno tego samego dnia, wznowiono zabroniony przez Niemców rytuał capstrzyku pod Bramą Meneńską, chociaż w innych częściach miasta jeszcze trwały walki!

Następna wojna zakasowała I Światową rozmiarami stosów trupów oraz ogólnym zdziczeniem obyczajów i stosunków międzyludzkich.
Niemniej pamiątki i relacje związane wydarzeniami i w Ieper, i w Bolimowie nadal robią wrażenie jako przykład i przejaw szaleństw gatunku homo sapiens.




zdjęcie historyczne ruin Ieper pochodzi z Wikipedii, przecież sam go nie zrobiłem