Sztuka vs.nauka (Noc Muzeów)

Generalnie kochamy tłum i staramy się trzymać blisko (oczywiście z zastrzeżeniem, że nie jest to tłum poruszany negatywnymi wibracjami – wtedy to zupełnie inne parakalo). Gdy tylko na przykład umiera papież, spada samolot prezydencki, woda w Wiśle sięga korony wału – idziemy mieszać się z tłumem, być częścią tego czy innego Be-in. Inni też uwielbiają – to widać choćby po tym, jak chętnie, sprawnie a spontanicznie i bez Facebooka gromadzą się dawać wyraz lub ciekawie zerkać i czerpać wiedzę o świecie.

Cykliczną a bezbolesną okazją do pofolgowania sobie tej skłonności stadnej jest Noc Muzeów. W ten jeden wieczór w roku stolica nasza przestaje przypominać – jak to określa K.T. – Wieluń po zmroku. Oczywiście same muzea dla nas, a pewnie i dla wielu innych chętnych uczestników to pretekst tylko, by ponapawać się wspólnym współistnieniem w przestrzeni miejskiej. Stanie w gigantycznej kolejce – to rzecz jasna nic nęcącego. Natomiast popatrzeć, jak inni stoją – czemu nie? Można też tu i ówdzie zajrzeć, skoro otwarte i zapraszają. Coś się dzieje i jest to dobre.

W tym roku jednak było troszkę inaczej – i tu zmierzam po przydługim wstępie do meritum. Zaczęliśmy od konkretnego celu i to leżącego na uboczu głównych atrakcji: Laboratorium Ciężkich Jonów UW. Udaliśmy się tam, żeby zobaczyć na własne wybałuszone gały cyklotron. Urządzenie co prawda jest jeszcze radzieckie, i tylko dwumetrowe, a nie sięga pod Genewę, ale to nie szkodzi. Na nas, laikach, i tak robi odpowiednie wrażenie. Maszyneria. Elektrony. Hadrony. Rozdzielanie, rozdzieranie atomów, wydłubywanie materii. Szkoła wyższa jazdy. I wszystko to po coś. Z celem, z sensem i pro publico bono. 

Gaudeamus igitur!

A potem zmieniliśmy lokal. Co roku od paru lat względy towarzyskie prowadzą nas na event pod tytułem Noc Malarzy. Na wystawę późną nocą w głębokich piwnicach, gdzie spotkać można przeróżne postacie konsumujące alkohol – co właśnie, jak napisałem, jest powodem do pojawienia się. Obrazy, jak to obrazy – wiszą w tle.

Ale w tym roku – świeżo po obcowaniu z potęgą nauk ścisłych zmaterializowaną w Laboratorium Ciężkich Jonów spojrzeliśmy szczególnie ociężałym spojrzeniem na to, co proponują Malarze.
I cóż zobaczyliśmy? Zobaczyliśmy z całą jaskrawością rozświetloną widmem jonów, jak to Sztuka wzięła rozbrat z rzeczywistością. I z życiem, to znaczy z ludźmi.
Nie dość, że dzieła są brzydkie, to jeszcze głupie. I nudne. Czyli są złe. Na dodatek ich istnienie jest niczym nieuzasadnione, chyba , że ktoś chciałby brać udział w zmowie społecznej „sztuka jako lokata kapitału”.

Okolicznością łagodzącą jest co prawda niska szkodliwość społeczna dzieł. Kto nie chce, ten nie wchodzi i nie ogląda. Mniej jest też jakoś hucpy w tradycyjnych obrazach na płótnie malowanych niż w tak zwanych instalacjach. Ale smutne to jest. Tylu niepotrzebnych twórców niepotrzebnych dzieł niepotrzebnej sztuki… Nasze zderzenie z malarstwem współczesnym było bardziej bolesne niż zderzenie hadronów.

Nauka zaczynała skromnie – od błądzenia po omacku i śmiesznych z dzisiejszej perspektywy zabaw. Spekulacje filozoficzne jednak legły u podstaw nauk społecznych, fizyki etc. Alchemia przerodziła się w chemię. Astrologia w astronomię. A wszystko razem w astrofizykę i to molekularną.

To jest imponujące, niezależnie od skutków ubocznych i efektów zamierzonych, które nie zawsze mogą nam się podobać.

A sztuka? Od niezwykle istotnej części sfery sacrum zjechała przez te stulecia na pozycje niepoważnej krotochwili. Najgorsze, że nieśmiesznej!

Gdzieś jakoś sztuki piękne potknęły się i tak dotkliwie potłukły, że już piękne nie są, a budzą litość lub drwinę. Kiedy to się stało? W jakich okolicznościach? Odpowiedzi w następnych odcinkach sagi!

Geniusz ludzki zaś opuścił gmach sztuki i przeniósł się do cyklotronów.